Na czele stał władca, państwo było dziedziczną własnością jego dynastii. To on sprawował sądy, miał prawo poboru danin, regale (wyłączne prawo monarchy) do bicia monety, nadawania ziemi, polowania np. na żubry, niedź wiedzie, wydobywanie soli, srebra, budowy i posiadania grodów

Władca pełnił rządy przy pomocy rady monarszej. Byli to nawyżsi dostojnicy z których głosem władca musiał się liczyć.

Siłą zbrojną kraju była początkowo drużyna ok. 3000 rycerzy na utrzymaniu władcy i pospolite ruszenie ludności osiadłej w danej ziemi. W czasach Bolesława Chrobrego wzniesiono 100 kilometrowy wał umocnień na linii Nysy Łużyckiej i Bobru tzw. wały śląskie.

Kazimierz Odnowiciel nie utrzymywał drużyny, ale rozpoczął nadawanie ziemi na prawie rycerskim, w zamian za co rycerz zobowiązany był do służby wojskowej w pełnym rynsztunku na każde wezwanie władcy.

Grody pod zarządem kasztelana broniły kraju, kontrolowały ludność, w nich ściągano i gromadzono daniny, stacjonowały tam oddziały zbrojne, wokół nich rozwijały się podgrodzia zamieszkane przez rzemieślników. Istniały również wsie służebne gdzie ludność zamiast zwykłych danin była obciążona specjalnymi obowiązkami.

Ludność wobec władcy miała swe powinności. Składano daniny w określonej ilości np. zboża, bydła, skór oraz posługi czyli pracy na rzecz państwa przy budowie grodów i dróg. Stan czyli obowiązek goszczenia i noclegu dla monarchy, dworu i urzędników. Ochrona zwierzyny objętej regalem monarchy i wiele innych obowiązków na rzecz władcy.

W trakcie rozbicia dzielnicowego warunki sprzyjały wzrostowi politycznej roli feudałów świeckich i duchownych, a zarazem powiększaniu się ich posiadłości. W coraz większym stopniu podstawą ich społecznej pozycji i politycznego znaczenia stawała się ziemia