Krzyżacy powstali w 1190 roku. Pełna ich nazwa to Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu niemieckiego.

W 1211 roku Zakon otrzymał od Andrzeja II Węgierskiego duże nadania na terenie Siedmiogrodu. Próby usamodzielnienia się Krzyżaków doprowadziły do wypędzenia ich z Węgier w 1224 roku.

W latach 1225-1226 Konrad Mazowiecki zaproponował im przybycie na Mazowsze. W zamian za nadanie ziemi chełmińskiej mieli podjąć walkę z Prusami. Ówczesny wielki mistrz Herman von Salza natychmiast wyjednał u cesarza uznanie ziemi chełmińskiej (w tajemnicy przed Konradem) jako lenna cesarskiego. Cesarz nie mając do tego żadnego prawa, wydał w 1226 roku dokument zwany złotą bullą. Znalazło się tam zatwierdzenie darowizny ziemi chełmińskiej i nadanie zakonowi Prus. Fryderyk II przyznał mistrzom krzyżackim prawa książąt Rzeszy.

Rycerze zakonni prowadzili podbój Prus, zakładali warowne grody i organizowali państwo na zdobytych ziemiach.

W 1234 roku Krzyżacy spreparowali dokument rzekomo wydany przez Konrada Mazowieckiego w Kruszwicy w 1230 roku. W sfałszowanym przywileju znalazło się stwierdzenie o nadaniu zakonowi na własność ziemi chełmińskiej i całych Prus. Papiez zatwierdził dokument i nazwał darowiznę „własnością św. Piotra”.  W 1243 roku Prusy zostały oficjalnie lennem papieskim nadanym zakonowi. Państwo zakonne umacniało się. W 1235 roku połączyli się z małym zakonem braci dobrzyńskich, wchłaniając tym samym ziemię dobrzyńską. W dwa lata później połączyli się z inflanckim Zakonem Kawalerów Mieczowych.

W 1308 roku w porozumieniu z pomorskim rodem możnowładczym – Święców – Brandenburczycy uderzyli na Gdańsk. Broniący Gdańska stronnik Łokietka – Bogusza zgodnie z instrukcjami swego księcia zwrócił się o pomoc do Zakonu. Krzyżacy wykorzystali to wezwanie, aby wkroczyć do Gdańska, zbrojnie usunąć załogę polska, a następnie wyciąć mieszczan sprzeciwiających się uznaniu nowego pana.

Natychmiastowe protesty Łokietka, odwoływanie się do papieża nie przyniosły rezultatów. Węzłowym zagadnienie ostatnich lat panowania Władysława Łokietka był problem walki z Krzyżakami i sprzymierzonymi z nimi Janem Luksemburskim.