Władysław Łokietek jeszcze za panowania Wacława II, wrócił do kraju z posiłkami węgierskimi i w 1305 roku, zdobył ziemię sandomierską. Po śmierci obydwu Wacławów opanował Kraków, następnie zdobył Pomorze, Wielkopolskę natomiast podporządkował sobie Henryk Głogowski. W Krakowie biskup Muskata wezwał ludność do powstania przeciwko Łokietkowi. Książę stłumił bunt. Pod jego władzą była Małopolska z Krakowem i ziemie, aż po Pomorze Gdańskie. W Gdańsku osadził przychylnego kasztelana Boguszę. W parę lat po buncie Muskaty mieszczaństwo niemieckie Krakowa z wójtem Albertem na czele rozpoczęło bunt. Został on bardzo surowo ukarany przez Łokietka.
Na Pomorzu Gdańskim wystąpiły trudności, zakończone utratą tej dzielnicy na rzecz Krzyżaków. W 1308 roku na Pomorze napadli Brandenburczycy. Gdańsk bronił się dzielnie pod wodzą Boguszy. Nie mogą otrzymać natychmiastowej pomocy ze strony Łokietka zwrócił się o nią do Krzyżaków. Krzyżacy podstępnie zajęli w 1308 roku gród gdański, mordując rycerzy l ludność cywilną, następnie złamali opór innych miast i opanowali całą dzielnicę. Polskę odcięto od morza. Jednocześnie straciła kontakt z Pomorzem Zachodnim, ponieważ Marchia zagarnęła w latach 1308-1312 ziemię słupską, sławieńską i wałecką.
W wielkopolsce rządzili synowie Henryka Głogowskiego wraz z mieszczaństwem i duchowieństwem sprzeciwiali się zjednoczeniu z resztą Polski. Arcybiskup Jakub Świnka rzucił klątwę na książąt głogowskich, a rycerstwo wielkopolskie zadało im klęskę pod Kłeckiem w 1312 roku. Opierał się jeszcze Poznań. W 1314 roku Łokietek zdobył miasto łamiąc opór wójta Przemka, stronnika głogowczyków.
Rok 1314 to koniec zasadniczego etapu zjednoczenia ziem polskich. W tym też roku Władysław rozpoczyna starania o koronę. Pertraktacje z papieżem zakończył biskup Janisław. Spotkał się z możnymi w Sulejowie, przedstawiając im warunki przyznania korony Łokietkowi. Polska musiała zgodzić się na podwyższenie świętopietrza, przywrócić Muskacie bskupstwo krakowskie ustanowić trybunały inkwizycyjne.
20 stycznia 1320 roku arcybiskup Janisław ukoronował Władysława Łokietka w Krakowie. Panowanie Łokietka było wypełnione konfliktami z Krzyżakami. Rok 1320 uznawany jest za koniec rozbicia dzielnicowego.